Z pomocą Stowarzyszenia Przyjaciół Ziemi Gubińskiej przybliżamy historię kościoła farnego w Gubinie.
- Centralnym punktem miasta, a zarazem jego najokazalszym zabytkiem jest ruina kościoła farnego - mówi Stefan Pilaczyński, prezes SPZG. - Pierwsza wzmianka o kościele pochodzi z roku 1324. Wówczas Gubin był jednym z największych miast handlowych śląsko-łużyckich. Kościół zbudowano w stylu romańskim, w formie trójnawowej bazyliki. Na skutek uszkodzeń po trzęsieniach ziemi w XIV wieku ze względu na bezpieczeństwo został rozebrany, a na jego miejscu rozpoczęto budowę nowego gotyckiego kościoła - halowego z sześciokondygnacyjną, prostokątną wieżą z kruchtą. Ruiny tegoż stoją do dzisiaj.
Pechowy kościół. Pożary i długa budowa
Budowa kościoła trwała bardzo długo, bo ciągnęła się aż... przez 38 lat! - Wciąż były przerwy - pożary i drożyzna nie sprzyjały gotowości do pomocy ze strony mieszkańców - wyjaśnia Pilaczyński.
Pierwszy etap to budowa kościoła w części wschodniej. Drugi rozpoczęto w roku 1519 wzniesieniem 61-metrowej wieży (zakończonym w 1557 r.), a w 1594 wykończono wnętrze. Ostateczny kształt i wystrój architektoniczny kościół otrzymał w 1844 roku.
- Kościół miał formę trójnawowej świątyni halowej z krużgankiem obok chóru. Dach spoczywał na 15 filarach, powiązanych sklepieniami siatkowymi - opisuje prezes Stowarzyszenia Przyjaciół Ziemi Gubińskiej. - Okna z witrażami po stronie południowej stanowiły dzieła sztuki z nowszych czasów i były prezentami bogatych mieszkańców miasta. Główny ołtarz kościoła pochodził z 1727 roku, ołtarz charakteryzował się stylem barokowym. Jeden z dziewięciu kielichów mszalnych pochodził z roku 1401. Ambona z pozłacanymi drewnianymi elementami snycerskimi powstała w roku 1706, dziewięć żyrandoli w XVII wieku. W zakrystii był: krucyfiks, cynowy dzbanek, pulpit do czytania, skrzynia i świecznik - przeważnie z XVII wieku.
W organach (budowniczy Heinze z Żar) w roku 1913 zamontowano napęd elektryczny, również dzwony zaczęto poruszać elektrycznie. Trzy dzwony (łącznie były cztery) przetopiono w 1917 na potrzeby I wojny światowej; w roku 1922 poświęcono nowe (dzwony). Już w roku 1877 było oświetlenie gazowe, a światło elektryczne w 1925 r. Od 1896 r. kościół ogrzewano.
Potężna budowla, która stanęła w ogniu
Fara największą (60 m długości, 30 m szerokości), najpiękniejszą i najwyższą budowlą sakralną na Dolnych Łużycach z 1200 miejscami siedzącymi. Po stronie południowej (kościoła) od 1883 roku znajdowała się skromna tablica ku pamięci Johanna Franka (1618-1677, autor co najmniej 110 pieśni religijnych).
19 lutego 1945 roku kościół stanął w ogniu. Był pewnym celem radzieckiej artylerii. W centrum miasta dzień i noc szalały pożary.
- Po wojnie ruina kościoła straszyła przez ponad 60 lat oczodołami wypalonych okien, bez dachu, z obsypującym się gzymsem - opowiada S. Pilaczyński. - Ruiny służyły różnym celom. Koncepcji odbudowy było wiele, a kościół sypał się coraz bardziej, coraz wyraźniejsze były pęknięcia w jego nagich murach. Nawet któregoś roku organizatorzy corocznego święta miasta "Wiosna nad Nysą" zrezygnowali z ustawienia dużej sceny w bezpośrednim sąsiedztwie ruin. Podobno od głośnej muzyki mogły runąć. By zapobiec tragedii spowodowanej obsuwającymi się cegłami, w 2003 roku starostwo powiatowe - właściciel obiektu - zleciło wykonanie ogrodzenia ruin płotem z siatki.
Odbudowa fary? Tylko w planach
W 2005 nad farą zaświeciło się światełko. - Proboszcz parafii pw. Trójcy Świętej ks. Zbigniew Samociak wstawił się za odbudową kościoła - opowiada Pilaczyński. - W połowie 2005 roku, 60 lat od zakończenia II wojny światowej, powołano do życia polską Fundację "Fara Gubińska Centrum Spotkań Polsko - Niemieckich" i niemieckie Stowarzyszenie Wspierające odbudowę fary. Pierwszy skład zarządu Fundacji tworzyli: Bartłomiej Bartczak (w 2006 roku wybrany na burmistrza miasta), Marcin Gierstun i Leszek Ochotny.
Zaczęło się obiecująco. W połowie 2007 roku odbudowano kopułę wieży kościoła. W tym samym roku wykonano remont korony murów, a wcześniej oczyszczono wnętrze kościoła, wywożąc setki ton gruzu. Kolejne lata powoli a systematycznie przywracają obiekt do życia. W latach 2011-2012 wykonano w wieży nowe betonowe stropy, także metalowe schody. W 2011 na wieży zamontowano nowe okna.
Kłopot w tym, że od tamtego czasu, poza przeciągającymi się remontami wieży fary (ta jest obecnie zamknięta dla zwiedzających), niewiele się dzieje w sprawie gubińskiej fary. Wielkie plany, w których mówiło się o potężnej modernizacji, farze ze szklanym dachem, pozostały planami. I na razie nic nie wskazuje na to, żeby zostały one w najbliższym czasie zrealizowane...
Rys historyczny kościoła:
- 1294 - Udokumentowane pierwsze wzmianki o farze;
- 1519 - Początek rozbudowy o 8 filarów w zachodniej części;
- 1580 - Budowa empor, zwiększenie liczby miejsc siedzących do 1768;
- 1636 - Odlano dwa dzwony dla fary;
- 1720 - Wykonanie barokowego ołtarza;
- 1788 - Wieża otrzymuje instalację odgromową;
- 1842-1844 - Gruntowna renowacja fary przez berlińskiego architekta Eduarda Knoblaucha;
- 1896 - Zamontowano centralne ogrzewanie;
- 1897-1915 - Fara otrzymała po stronie południowej siedem artystycznie wykonanych witraży okiennych;
- 1922 - Montaż trzech nowych dzwonów;
- 1925 - Zamontowano oświetlenie elektryczne;
- 1939 - Nowe pokrycie dachu fary;
- 1945 - Pożar i zniszczenie fary podczas walk od lutego do kwietnia 1945 r.;
- 1970 - Prace archeologiczne w bezpośrednim obrębie fary prowadzone przez dział ochrony zabytków z Poznania;
- 2005 - Powstanie "Fundacji Fary Gubińskiej Centrum Spotkań Polsko-Niemieckich" w Gubinie oraz "Stowarzyszenia wspierającego odbudowę Fary w Gubinie" w Guben;
- 2006 - Oficjalne rozpoczęcie prac budowlanych na wieży;
- 2007 - 1 czerwca nałożenie nowego hełmu na wieżę fary. Zabezpieczenie i przemurowanie korony murów, usunięcie grożących zawaleniem resztek sklepień;
- 2008 - Uszczelnienie pomieszczeń zakrystii, zabezpieczenie arkad wewnętrznych. Skanowanie laserowe ścian oraz georadarowe badanie podłoża;
- 2011 - Rozpoczęto remont wieży, montaż schodów zewnętrznych i wewnętrznych;
- 2013 - Podczas święta „Wiosny nad Nysą” zainaugurowano regularne zwiedzanie wieży kościoła farnego;
- 2017 - 1 czerwca na szczycie wieży zamontowano nowy wiatrowskaz. Powstał z inicjatywy Guntera Quiela z Guben.
Gazeta Lubuska. Niewykorzystany potencjał turystyczny w Gubinie? Na wieżę fary i Basztę Ostrowską nie można wejść od dłuższego czasu:
CZYTAJ RÓWNIEŻ:
- Lata 60. w Gubinie! Tak wyglądali mieszkańcy ponad pół wieku temu! (ZDJĘCIA)
- Dawniej mieszkańcy Gubina podróżowali przez miasto tramwajami (ZDJĘCIA)
- Pamiętacie Gubin kilkanaście lat temu? Zobaczcie jak wyglądał na starych zdjęciach!
- Wirtualna wycieczka po dawnym Gubinie. Zobaczcie wyjątkowe, stare zdjęcia!
- Gubin w ruinie. Tak wyglądało miasto po zakończeniu II wojny światowej
- Tak wyglądał Gubin dawniej. Sporo się zmieniło. Zobacz na starych zdjęciach poprzednie wcielenie miasta przygranicznego
- Podróż do Krosna Odrzańskiego sprzed kilkunastu lat. Zobaczcie na starych zdjęciach jak zmieniło się miasto oraz mieszkańcy
- Mieszkańcy Krosna Odrzańskiego tak wyglądali dawniej. Przeglądamy stare zdjęcia krośnian ze strony Sentymentalne Krosno Odrzańskie
Polub nas na fb
Powrót reprezentacji z Walii. Okęcie i kibice
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?