Z pomocą Stowarzyszenia Przyjaciół Ziemi Gubińskiej przybliżamy historię kościoła farnego w Gubinie.
- Centralnym punktem miasta, a zarazem jego najokazalszym zabytkiem jest ruina kościoła farnego - mówi Stefan Pilaczyński, prezes SPZG. - Pierwsza wzmianka o kościele pochodzi z roku 1324. Wówczas Gubin był jednym z największych miast handlowych śląsko-łużyckich. Kościół zbudowano w stylu romańskim, w formie trójnawowej bazyliki. Na skutek uszkodzeń po trzęsieniach ziemi w XIV wieku ze względu na bezpieczeństwo został rozebrany, a na jego miejscu rozpoczęto budowę nowego gotyckiego kościoła - halowego z sześciokondygnacyjną, prostokątną wieżą z kruchtą. Ruiny tegoż stoją do dzisiaj.
Pechowy kościół. Pożary i długa budowa
Budowa kościoła trwała bardzo długo, bo ciągnęła się aż... przez 38 lat! - Wciąż były przerwy - pożary i drożyzna nie sprzyjały gotowości do pomocy ze strony mieszkańców - wyjaśnia Pilaczyński.
Pierwszy etap to budowa kościoła w części wschodniej. Drugi rozpoczęto w roku 1519 wzniesieniem 61-metrowej wieży (zakończonym w 1557 r.), a w 1594 wykończono wnętrze. Ostateczny kształt i wystrój architektoniczny kościół otrzymał w 1844 roku.
- Kościół miał formę trójnawowej świątyni halowej z krużgankiem obok chóru. Dach spoczywał na 15 filarach, powiązanych sklepieniami siatkowymi - opisuje prezes Stowarzyszenia Przyjaciół Ziemi Gubińskiej. - Okna z witrażami po stronie południowej stanowiły dzieła sztuki z nowszych czasów i były prezentami bogatych mieszkańców miasta. Główny ołtarz kościoła pochodził z 1727 roku, ołtarz charakteryzował się stylem barokowym. Jeden z dziewięciu kielichów mszalnych pochodził z roku 1401. Ambona z pozłacanymi drewnianymi elementami snycerskimi powstała w roku 1706, dziewięć żyrandoli w XVII wieku. W zakrystii był: krucyfiks, cynowy dzbanek, pulpit do czytania, skrzynia i świecznik - przeważnie z XVII wieku.
W organach (budowniczy Heinze z Żar) w roku 1913 zamontowano napęd elektryczny, również dzwony zaczęto poruszać elektrycznie. Trzy dzwony (łącznie były cztery) przetopiono w 1917 na potrzeby I wojny światowej; w roku 1922 poświęcono nowe (dzwony). Już w roku 1877 było oświetlenie gazowe, a światło elektryczne w 1925 r. Od 1896 r. kościół ogrzewano.
Potężna budowla, która stanęła w ogniu
Fara największą (60 m długości, 30 m szerokości), najpiękniejszą i najwyższą budowlą sakralną na Dolnych Łużycach z 1200 miejscami siedzącymi. Po stronie południowej (kościoła) od 1883 roku znajdowała się skromna tablica ku pamięci Johanna Franka (1618-1677, autor co najmniej 110 pieśni religijnych).
19 lutego 1945 roku kościół stanął w ogniu. Był pewnym celem radzieckiej artylerii. W centrum miasta dzień i noc szalały pożary.
- Po wojnie ruina kościoła straszyła przez ponad 60 lat oczodołami wypalonych okien, bez dachu, z obsypującym się gzymsem - opowiada S. Pilaczyński. - Ruiny służyły różnym celom. Koncepcji odbudowy było wiele, a kościół sypał się coraz bardziej, coraz wyraźniejsze były pęknięcia w jego nagich murach. Nawet któregoś roku organizatorzy corocznego święta miasta "Wiosna nad Nysą" zrezygnowali z ustawienia dużej sceny w bezpośrednim sąsiedztwie ruin. Podobno od głośnej muzyki mogły runąć. By zapobiec tragedii spowodowanej obsuwającymi się cegłami, w 2003 roku starostwo powiatowe - właściciel obiektu - zleciło wykonanie ogrodzenia ruin płotem z siatki.
Odbudowa fary? Tylko w planach
W 2005 nad farą zaświeciło się światełko. - Proboszcz parafii pw. Trójcy Świętej ks. Zbigniew Samociak wstawił się za odbudową kościoła - opowiada Pilaczyński. - W połowie 2005 roku, 60 lat od zakończenia II wojny światowej, powołano do życia polską Fundację "Fara Gubińska Centrum Spotkań Polsko - Niemieckich" i niemieckie Stowarzyszenie Wspierające odbudowę fary. Pierwszy skład zarządu Fundacji tworzyli: Bartłomiej Bartczak (w 2006 roku wybrany na burmistrza miasta), Marcin Gierstun i Leszek Ochotny.
Zaczęło się obiecująco. W połowie 2007 roku odbudowano kopułę wieży kościoła. W tym samym roku wykonano remont korony murów, a wcześniej oczyszczono wnętrze kościoła, wywożąc setki ton gruzu. Kolejne lata powoli a systematycznie przywracają obiekt do życia. W latach 2011-2012 wykonano w wieży nowe betonowe stropy, także metalowe schody. W 2011 na wieży zamontowano nowe okna.
Kłopot w tym, że od tamtego czasu, poza przeciągającymi się remontami wieży fary (ta jest obecnie zamknięta dla zwiedzających), niewiele się dzieje w sprawie gubińskiej fary. Wielkie plany, w których mówiło się o potężnej modernizacji, farze ze szklanym dachem, pozostały planami. I na razie nic nie wskazuje na to, żeby zostały one w najbliższym czasie zrealizowane...
Rys historyczny kościoła:
- 1294 - Udokumentowane pierwsze wzmianki o farze;
- 1519 - Początek rozbudowy o 8 filarów w zachodniej części;
- 1580 - Budowa empor, zwiększenie liczby miejsc siedzących do 1768;
- 1636 - Odlano dwa dzwony dla fary;
- 1720 - Wykonanie barokowego ołtarza;
- 1788 - Wieża otrzymuje instalację odgromową;
- 1842-1844 - Gruntowna renowacja fary przez berlińskiego architekta Eduarda Knoblaucha;
- 1896 - Zamontowano centralne ogrzewanie;
- 1897-1915 - Fara otrzymała po stronie południowej siedem artystycznie wykonanych witraży okiennych;
- 1922 - Montaż trzech nowych dzwonów;
- 1925 - Zamontowano oświetlenie elektryczne;
- 1939 - Nowe pokrycie dachu fary;
- 1945 - Pożar i zniszczenie fary podczas walk od lutego do kwietnia 1945 r.;
- 1970 - Prace archeologiczne w bezpośrednim obrębie fary prowadzone przez dział ochrony zabytków z Poznania;
- 2005 - Powstanie "Fundacji Fary Gubińskiej Centrum Spotkań Polsko-Niemieckich" w Gubinie oraz "Stowarzyszenia wspierającego odbudowę Fary w Gubinie" w Guben;
- 2006 - Oficjalne rozpoczęcie prac budowlanych na wieży;
- 2007 - 1 czerwca nałożenie nowego hełmu na wieżę fary. Zabezpieczenie i przemurowanie korony murów, usunięcie grożących zawaleniem resztek sklepień;
- 2008 - Uszczelnienie pomieszczeń zakrystii, zabezpieczenie arkad wewnętrznych. Skanowanie laserowe ścian oraz georadarowe badanie podłoża;
- 2011 - Rozpoczęto remont wieży, montaż schodów zewnętrznych i wewnętrznych;
- 2013 - Podczas święta „Wiosny nad Nysą” zainaugurowano regularne zwiedzanie wieży kościoła farnego;
- 2017 - 1 czerwca na szczycie wieży zamontowano nowy wiatrowskaz. Powstał z inicjatywy Guntera Quiela z Guben.
Gazeta Lubuska. Niewykorzystany potencjał turystyczny w Gubinie? Na wieżę fary i Basztę Ostrowską nie można wejść od dłuższego czasu:
CZYTAJ RÓWNIEŻ:
- Minęło ponad 60 lat. Jak wyglądali mieszkańcy Gubina w latach 60.? (ZDJĘCIA)
- Dawniej mieszkańcy Gubina podróżowali przez miasto tramwajami (ZDJĘCIA)
- Pamiętacie Gubin kilkanaście lat temu? Zobaczcie jak wyglądał na starych zdjęciach!
- Wirtualna wycieczka po dawnym Gubinie. Zobaczcie wyjątkowe, stare zdjęcia!
- Gubin w ruinie. Tak wyglądało miasto po zakończeniu II wojny światowej
- Tak wyglądał Gubin dawniej. Sporo się zmieniło. Zobacz na starych zdjęciach poprzednie wcielenie miasta przygranicznego
- Podróż do Krosna Odrzańskiego sprzed kilkunastu lat. Zobaczcie na starych zdjęciach jak zmieniło się miasto oraz mieszkańcy
- Mieszkańcy Krosna Odrzańskiego tak wyglądali dawniej. Przeglądamy stare zdjęcia krośnian ze strony Sentymentalne Krosno Odrzańskie
Polub nas na fb
Jakie są wczesne objawy boreliozy?
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?