Legendarny klub Gęba w Zielonej Górze zamknięty. Dlaczego? Jaka czeka go przyszłość?

Rektor Uniwersytetu Zielonogórskiego, prof. dr hab. Wojciech Strzyżewski nie kryje zadowolenia, że udało się pozyskać pieniądze na remont tzw. małego akademika – Vicewersalu, w którym znajduje się legendarny już klub studencki Gęba. Sam doskonale – jako zielonogórzanin i absolwent Wyższej Szkoły Pedagogicznej – pamięta narodziny klubu i występy pierwszych kabaretów.
- Takie kluby jak Gęba to sól każdego uniwersytetu. Zawsze wspieramy działalność pozadydaktyczną – mówi dr hab. inż. Maria Mrówczyńska, prof. UZ, prorektor ds. współpracy z gospodarką. – Po modernizacji klub Gęba dostanie swoją przestrzeń, nową i wychuchaną.

Joanna Kozińska do Zielonej Góry przyjechała w 1986 roku. Od razu trafiła do klubu Gęba. Dlaczego?

- To były dawne dzieje. Po maturze, kandydaci na studia, mogli uczestniczyć w kursach przygotowawczych do egzaminów wstępnych. Trwały chyba ze trzy tygodnie. No i tak się po raz pierwszy w życiu znalazłam w Zielonej Górze, w ówczesnej Wyższej Szkole Pedagogicznej. Zakwaterowali mnie i innych w małym akademiku Vicewersal, w którym był właśnie klub Gęba – wspomina Joanna Kozińska. – Mieliśmy zajęcia z różnych przedmiotów na uczelni, a popołudniami i wieczorami różne atrakcje. I wtedy po raz pierwszy pojawiłam się w klubie Gęba. I właśnie w tamtym pamiętnym 1986 roku zobaczyłam w tym klubie występ kabaretu Potem. Jeszcze w starym składzie.

Jak mówią studenci z lat 80., klub Gęba był wtedy dla studentów magicznym miejscem. Tutaj czuło się tę studencką atmosferę i to, że pięć lat pobytu na uczelni to nie tylko wykłady, laboratoria, ćwiczenia, ale i rozwijanie swoich pasji, korzystanie z oferty studenckich klubów.

- To były cudowne czasy, choć warunki i możliwości bardzo skromne, bo przecież był kryzys. Mięso, czekolada i inne artykuły na kartki. Trzeba je było oddać, żeby móc wykupić obiady w stołówce – dodaje Joanna Kozińska. – I w tym wszystkim był klub Gęba, kolorowy, pełen życia i energii. Wiele się tu działo. Dzięki kabareciarzom, muzykom mogliśmy przenosić się do innego świata, żyć pełną Gębą. Było wesoło, energetycznie. Wydarzenia opisywał „Faktor”, a właściwie dwa – jeden literacki, drugi opisujący życie na uczelni, w tym oczywiście w klubie Gęba.

Studencki klub Gęba został powołany do życia w 1984 roku. Powstał na bazie sali, którą od uczelni dzierżawił Ruch…..kawa herbata… Wtedy to kabareciarze zaczęli wprowadzać tam inne życie. Marzyli o swoim miejscu. Kiedy Dariusz Kamys (Kamol) skończył studia, zaproponowano mu był został kierownikiem klubu. Natomiast Władek Sikora był głównym kreatorem działań kabaretowych. Powołał do życia Imperium Trrrt i jako Imperator nadawał rytm kabaretowemu zjawisku. Rzucił hasło: Robimy kabarety i one zaczęły powstawać... Mnóstwo ludzi się angażowało w różne działania.

Oczywiście pierwszym kabaretem, związanym z Gębą, był Potem, który wprowadzał tzw. twórczy ferment. Pierwotny skład Potemu to: Krzysztof Langer i Dariusz Kamys. Początkowo występowali też, między innymi: Janusz Klimenko, Ewa Sopielewska, Andrzej Kłos oraz Paweł Jarosz (pianista). Po niecałym roku Władysław Sikora zajął miejsce Krzysztofa Langera w roli lidera kabaretu. Po trzech latach kabaret się rozpadł, ale zaraz potem Potem się reaktywował w nowym składzie: Joanna Chuda (obecnie Kołaczkowska), Adam Nowak (to późniejszy lider zespołu Raz, Dwa, Trzy) a także - Mirosław Gancarz, Leszek Jenek, Dariusz Kamys, Adam Pernal (pianista) i Władysław Sikora.

W kabarecie Potem udało się nam przezwyciężyć kompleks prowincji. Okazało się, że Zielona Góra staje się coraz bardziej znana na ogólnopolskiej scenie. To też przyciągało innych studentów. Stąd też różne wydarzenia, jak „Dziadowskie Czwartki” , podczas których każdy mógł zaprezentować swój talent czy minifestiwale piosenki (kabaretowej, żołnierskiej itd.).

W 1988 roku za sprawą Władysława Sikory powstała Formacja Kabaretowa „Zaś”, która jako stowarzyszenie artystyczne miała roztoczyć opiekę nad rozwijającym się coraz bardziej nad ruchem kabaretowym w Zielonej Górze. W tym też roku powstał kabaret Drugi Garnitur. Tworzyli go studenci pierwszego roku, a kierownikiem był Adam Nowak. Okazało się, że nie tylko Potem zdobywa nagrody, ale i Drugi Garnitur (wykorzystywał poezję socrealizmu) podoba się jury ogólnopolskich przeglądów w Krakowie czy Świnoujściu i publiczności.

Z czasem z Gęby wysypywały się kolejne kabarety. Trudno je wszystkie zliczyć, ale wymienić można choćby takie kabarety jak: Ciach, Jurki, Hi-Fi, Szum, K2, Nowaki, Zachodni (wcześniej Słuchajcie), Słoiczek po Cukrze, Babeczki z Rodzynkiem, Adin, Hrabi. Powstało też określenie Zielonogórskie Zagłębie Kabaretowe, autorstwa Piotra Bałtroczyka, które szybko się przyjęło. Znana była też związana z ZZK niezależna wytwórnia filmowa A’YoY, założona w 1994 roku przez kabaret Potem. Najbardziej znanym jej obrazem jest pełnometrażowa komedia Baśń o ludziach stąd. Ale popularnością cieszyły się: Robin Hood, Dr Jekyll i Mr Hyde według Wytwórni A’Yoy, Nakręceni.

W nagraniach w czasie wakacji m.in. w lesie przy klubie Gęba uczestniczyło nawet 50 studentów.

W wielu wspomnieniach studentów z lat 1995–2004 pojawia się organizowany w klubie Gęba festiwal A’Yoy. To było humorystyczne nawiązanie do gali wręczania Oscarów. Tutaj nagrodą była statuetka „Elvisa” (od pseudonimu Mariusza Dutkowiaka, jednego z twórców formacji Stajnia Niemożliwych).

To w klubie Gęba narodziła się – znana już dziś powszechnie – kabaretowa improwizacja.

Kabarety się zmieniały, stawały się coraz bardziej popularne, częściej je można było zobaczyć na szklanym ekranie. Klub Gęba przez lata pozostawał niezmieniony. Z tę samą atmosferą, choć innymi studentami. Nie zmieniał się też wystrój. I to właśnie podobało się nie tylko żakom.

Co się teraz stanie z legendarnym klubem? Jak cały akademik Vicewersal przejdzie gruntowny remont. Stąd musiał się wyprowadzić z domu studenta przy al. Wojska Polskiego na dwa lata. Wszyscy wierzą, że modernizacja przebiegnie zgodnie z harmonogramem prac i nie zaszkodzi Gębie.

Jarosław Marek Sobański ma mieszane uczucia, co do inwestycji. Z jednej strony się cieszę, bo to miejsce nie było modernizowane, budynek jest stary, co wiążę się z dużymi kosztami ponoszonymi za ogrzewanie.

- W tym pomieszczeniu nowa jest tylko instalacja elektryczna. Wszystko poza nią jest stare i pewnie wymaga remontu – mówi J.M. Sobański.

Pomieszczenia są przekazane przez uczelnie Zielonogórskiemu Zagłębiu Kabaretowemu, ale wiadomo – za prąd, wodę trzeba płacić samemu. A skoro Gęba nie zarabia, to trzeba liczyć na dobrowolne składki kabareciarzy i sympatyków, by opłacić wszystkie rachunki. Nie są one niskie, stąd na pewno po remoncie łatwiej będzie funkcjonować. Z drugiej strony Jarosławowi Sobańskiego jest żal tego miejsca. Bo ma ono duszę, na ścianach są wpisy kabareciarzy, którzy przez 40 lat działalności klubu, działali lub gościli w Gębie. Są meble, z którymi wiążą się liczne wspomnienia i które robią klimat. Czy uda się tę atmosferę utrzymać po modernizacji? Wszyscy na to liczą.

- Wiem, że nie ma ludzi niezastąpionych. Ale wierzę, że Gęby nie da się zastąpić i że po dwóch latach przerwy studenci i sympatycy wrócą do klubu, nie zapomną tego, czym on jest – mówi J. M. Sobański.

O ten wyjątkowy, eklektyczny styl Gęby dbał i dba Tomasz Łupak, który – jak mówią kabareciarze – ma zmysł wizualny. To za jego sprawą pojawia się nowy kolor czy element np. liść, pasujący do całej przestrzeni.

- Ten stół udało się nam kupić od pana Marka, syndyka masy upadłościowej Polskiej Wełny. Podobnie jak zasuwane szafy. Ta ława pochodzi z lat 70. Jest niewygodna, ale tworzy klimat. Na meblach są naklejki – własność Wyższej Szkoły Pedagogicznej. I my o tę własność dbamy, o stare pianino, fotele… - mówi J. M. Sobański.

Teraz wszystkie meble trzeba było przewieźć do pomieszczeń, które udostępniła na czas remontu uczelnia. Kabareciarze z Gęby dostali też mały lokal na biuro. By przetrwać przez dwa lata modernizacji i powrócić do życia pełną Gębą.